حجت الاسلام سید کاظم سید باقری، استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع رسانی وسائل به عرصه ورود فقه در مسائل سیاسی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: واقعیت این است که دنیای امروز بسیار پیچیده است و از آن مهمتر عرصه سیاست، حکومت و اعمال قدرت نیز پیچیده‌تر و چندلایه‌تر از گذشته است؛ از این‌رو مباحث گوناگون، متعدد و متشتتی در عرصه حکومت و اعمال قدرت مطرح شده است.
حجت الاسلام سید باقری، عرصه و دایره فقه حکومتی را وسیع‌تر و گسترده از فقه سیاسی خواند و اظهار داشت: در فقه حکومتی مباحث متفاوتی از زوایای مختلف مطرح می‌شود که شامل فقه اقتصادی، فقه تربیتی، فقه خانواده، فقه امنیت، فقه سیاسی و مباحث گوناگون دیگری می‌شود.
وی افزود: مباحث پیچیده دنیای امروز حکایت از این دارد که ما با مباحث و مسائل نوپدید گوناگونی مواجه هستیم و از آنجا که فقه دانشی است که باید به مسائل نوپدید پاسخ دهد و نمی‌تواند نسبت به مسائلی که در جامعه می‌گذرد، بی‌تفاوت یا بی‌رغبت باشد، از این‌رو به ناچار فقها را به خودش مشغول می‌کند.
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، پاسخگویی به مسائل نوظهور و جدید را از وظایف فقه خواند و تصریح کرد: دانش فقه اگر بخواهد از پاسخگویی به مسائل جدید و مستحدثه دوری گزیند، در واقع از مسؤولیت اصلی خودش شانه تهی کرده است؛ زیرا پاسخگویی به مسائل گوناگون مستحدثه یا نوپدید در دنیای امروز از وظایف فقه است.
وی یادآور شد: اگر فقه پاسخگوی مسائل جامعه نباشد، به تدریج از دایره رقابت دانش‌ها خارج شده و کنار گذاشته می‌شود؛ مسأله‌ای که هیچ یک از حوزه‌های فقهی و دانش فقاهت آن را نمی‌پسندد.
حجت الاسلام سید باقری تأکید کرد: اگر گفتمان‌ها نتوانند خود را به روز کنند و اگر دانش‌ها نتوانند به مسائلی که جدید و نوپدید است پاسخ قانع‌کننده ارائه دهند، از دایره انتفاع حذف شده و کنار گذاشته می‌شوند؛ بنابراین به نظر می‌رسد که فقه حکومتی بعد از تشکیل نظام اسلامی ایران با انبوه مسائل جدید مواجه است.
وی افزود: امروزه عرصه ورود فقه بیش از پیش مورد توجه است و شاید بتوان گفت فقه حکومتی چندین برابر مورد توجه است، از قانون‌گذاری، اعمال قدرت، دایره اجرا، قوه قضائیه و مسائل داوری در جامعه گرفته تا حوزه‌ها و مشکلاتی که به صورت وقیحانه در جامعه وجود دارد.
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: دانش فقه باید وارد عرصه کارزار، پاسخ جویی و پاسخ دادن به نیازهای جدید و حکومت اسلامی شود، زیرا واقعیت به ما می‌گوید با وجود همه کارهای صورت گرفته بعد از انقلاب به برکت حرکت امام و پویایی حوزه علمیه و با وجود کتاب‌های گوناگونی که درباره ضرورت حکومت، بحث ولایت فقیه و حکومت اسلامی نوشته شده است، آنگونه که شایسته و بایسته است، هنوز بسیاری از مسائل مورد نیاز حکومت اسلامی مطرح نشده یا به آنها پرداخته نشده است.
وی به پروژه‌ای در معاونت پژوهش حوزه علمیه اشاره کرد و گفت: این پروژه از سوی انجمن مطالعات سیاسی حوزه علمیه پیشنهاد شد که تاکنون حدود هزار مسأله فقهی را شناسایی کرده‌ایم که به آنها پرداخته نشده یا اگر پرداخته شده بسیار سطحی و ضعیف بوده است.
حجت الاسلام سید باقری یادآور شد: به نظر می‌رسد بخشی از مسائلی که ما توانسته‌ایم آنها را رصد کنیم و مسائل دشوار مختلف و متعدد دیگری در جامعه وجود دارد که هنوز دانش فقه به آنها وارد نشده است؛ از این‌رو رهبر معظم انقلاب فرمودند «باید کرسی‌های فقه حکومتی در حوزه‌ها به راه بیفتد»؛ زیرا اساتید، بزرگان و کسانی که در این عرصه با تجربه و کارآمد هستند، می‌توانند وارد کارزار شده و به حل فقیهانه، دقیق و عالمانه این مسائل بپردازند.
وی تأکید کرد: عرصه اعمال قدرت، عرصه بسیار وسیع و گسترده‌ای است و به تعبیر یکی از فیلسوفان پست مدرن، قدرت، چنان در جامعه امروزی چنگ انداخته و همه ساحت‌های آن را در اختیار خودش گرفته که شما از هر طرف که بروید و سر بزنید، با قدرت سیاسی روبرو می‌شوید.
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تأکید کرد: در عصر جهانی شدن، انفجار اطلاعات و دنیای گسترده شبکه‌های مجازی و انبوه انفجار اطلاعات، هر لحظه با دنیای جدیدی مواجه هستیم که همه این عرصه‌ها به صورت آنی به وجود می‌آیند و به همان سرعت نیز به فقه عرضه می‌شوند.
وی گفت: اگر مسائل جدید به فقه عرضه می‌شوند، بنا نیست فردی که فقه نمی‌داند به این مسائل پاسخ دهد؛ بلکه باید کسی که قواعد، مبانی و اصول فقهی را می‌شناسد، اجتهاد دارد، با روش و زوایای روش به معنای دقیق کلمه آشنایی دارد، زوایای چند لایه اجتهاد را می‌داند، به این گونه مسائل ورود کرده و باید‌ها و نباید‌های آن را بیان کند.
حجت الاسلام سید باقری به کتاب فقه سیاسی شیعه، اثر برگزیده فارابی در سال 93 اشاره کرد و افزود: ما در این کتاب به مباحث و لایه‌های فقه حکومتی از جمله نقش مصلحت، زمان، مکان، عقل و اصول فقهی در فقه و بحث کارآمدی و تحول فقه در دوران معاصر پرداخته‌ایم که علاقه‌مندان می‌توانند به این کتاب مراجعه داشته باشند./301/825/ع
