نویسنده: عباسی مجتبی
20:06 - 1400/08/23
-عدم توجه به جوانی جمعیت و در پی آن بحران سالمندی، مشکلاتی همچون ناامنی و شکسته شدن دیوار دفاعی، ورشکستگی اقتصادی، مهاجرپذیری اجباری، پسرفت علمی و پیامدهای ناگوار دیگری را به دنبال خواهد داشت.
شتاب شدید سالمندی ایران در جهان منحصر به فرد است، به طوریکه در مدت ۲۳ سال از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۲۱ نسبت جمعیت سالمندی از ۱۰ به ۲۰ درصد کل جمعیت میرسد و دو برابر میشود، آمار بالای تجرد قطعی در سنین جوانی و میانسالی طی دو دهه آینده بیش از ۱۰ برابر آمار کنونی تجرد قطعی خواهد بود.
آمار هشدار دهنده در ایران این است که جمعیت ۵ درصدی سالمندان در سال ۱۳۵۵ طی ۴۳ سال یعنی در سال ۹۸ به ۱۰ درصد رسید، مطابق برآوردها طی ۲۱ سال یعنی در سال ۱۴۲۰ این جمعیت به ۲۰ درصد جمعیت کل کشور میرسد؛ از اینرو ضرورت دارد زیرساختهایی برای رفاه جمعیت سالمندی از جمله تشکیل مهدهای سالمندی و مراکز روزانه، تشکیل شود.
عدم توجه به جوانی جمعیت، بحران سالمندی واقعی و مشکلاتی همچون ناامنی و شکسته شدن دیوار دفاعی، ورشکستگی اقتصادی، مهاجرپذیری اجباری، پسرفت علمی و... بیست سال دیگر آغاز میشود، زمانی که بیست میلیون متولد دهه ۶۰ وارد سالمندی میشوند، جمعیتی که همیشه با چالش مواجه بودهاند و آخرین چالششان نیز سالمندی است؛ از اینرو در کنار توجه به طرح حمایتی جوانی جمعیت باید برای بحران سالمندی نیز برنامهریزی صورت بگیرد.
رشد جمعیت ایران در حال کم شدن است و احتمال میرود تا ۲۰ سال آینده با نرخ رشد صفر و منفی مواجه باشیم، پیشبینیها نشان میدهد شاید ۲۷ تا ۳۰ درصد جمعیت در ۳۰ سال آینده سالخورده باشند، اما این روند منحصر به ایران نیست و کشورهای اروپایی، آسیای جنوب شرقی و برخی کشورهای آمریکا هم این مراحل را سپری کردند و رشد جمعیت آنها نیز به صفر رسید و منفی شد.
قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، حدود ۱۰ سال در مجلس ماند و به تازگی تصویب شده است که اگر این قانون در سالیان گذشته اجرا میشد شاید بهتر جواب میداد، اما برتری ایران نسبت به کشورهای دیگر در این زمینه این است که ایران ۲۰ سال فرصت دارد تا به رشد جمعیت صفر برسد، این درحالیست که کشورهای مذکور به رشد صفر و منفی رسیدند و سپس سیاستهای افزایش باروری را اتخاذ کردند، البته برای آنها نیز اثرگذاری کمی داشت، اما در نهایت تاحدودی تعدیل ساختار جمعیت را موجب شد.
یکی از مسائل مهم درباره طرح جوانی جمعیت نگاه تک بعدی است، اینکه فقط به جنبههای اقتصادی توجه شود، هرچند بحث اقتصاد و معیشت شاید از مهمترین مولفهها باشد، اما باید توجه داشت که طرحهای مشابه در کشورهایی همچون ژاپن به دلیل نگاههای تک بعدی و صرفا اقتصادی، موفقیت آمیز نبوده است، از اینرو برای موفقیت این طرح باید به ابعاد فرهنگی و اجتماعی آن نیز توجه شود.
به این ترتیب هرچند حل مشکل اقتصاد از وظایف درجه یک دولت است؛ اما تا وقتی که نوع نگاه مردم به ازدواج و فرزندآوری مطابق با دستورات دینی تغییر نکند و سیاستهای اشتباه عدم توجه به ازدواج و اشتغال جوانان و سالها ترویج تک فرزندی جریان غربگرا در کشور ترمیم نشود، تولید ثروت و رفاه به فرزندآوری ختم نخواهد شد.
همچنین سهلانگاری در اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت یا سرنوشت قوانین تصویب شده، اما اجرایی نشده را برای این قانون رقم میزند یا قانون ناقص اجرا میشود که میتواند تبعات منفی به ارمغان بیاورد؛ حتی خطرناکتر اینکه با اضافه کردن اصلاحات یا متممهایی به اصل قانون، مسیر اجرای آن منحرف میشود.